کاربرد ساکشن دندانپزشکی و انواع آن

کاربرد ساکشن دندانپزشکی در مطب ها و کلینیک های کوچک و بزرگ بر هیچ متخصصی پوشیده نیست. ساکشن دندانپزشکی به عنوان یک دستگاه مکنده که به یک لوله مجهز است و سر آن را در دهان بیمار قرار می دهند. این دستگاه کارایی بالایی در دندان پزشکی پیدا کرده است، تا جایی که در تمام امور از جمله کارهای ساده تا جراحی پیچیده بدون این دستگاه مکش کاری از پیش نخواهد رفت. در واقع، با وجود این دستگاه دیگر هیچ مایع و پسابی در داخل دهان بیمار باقی نمی ماند و همه آنها با مکش تخلیه می شوند. مواد جامد و مایعاتی که در حین پیش برد ممکن است درمان بیمار را مختل کنند.    

کاربرد ساکشن دندانپزشکی چیست؟

سال ها است که کاربرد ساکشن دندانپزشکی گسترده شده است. چرا این لوله مکنده باید در همه مدت زمانی که دندان پزشک روی دندان بیمار کار می کند در دهان قرار بگیرد؟ گاهی حتی وجود آن می تواند برای بیمار آزاردهنده هم باشد. و به دلایل زیر نمی توان از استفاده از آن چشم پوشی کرد:   

• دندان پزشک در زمان درمان نیاز دارد که مایعات، خرده دندان ها و مواد مورد استفاده برای درمان مانند آمالگام برای او مزاحمتی ایجاد نکنند. وجود این مواد هم برای بیمار مشکل زا است و هم می توانند روند درمان را مختل کنند. این دستگاه با مکیدن و خارج کردن آنها از دهان موجب می شود که دندان پزشک تسلط بیشتری روی دندان و دهان بیمار داشته باشد.
• یک کاربرد ساکشن دندانپزشکی که می توان به آن اشاره کرد، خروج ماده بی حسی است. ماده بی حسی که در لثه بیمار تزریق می شود مزه بد و تلخی دارد. حتی ممکن است در درمان ایجاد حالت تهوع کند. ساکشن به راحتی می تواند آن را از دهان بیمار بیرون بیاورد.
• گاهی برای این که روند درمان دندان خوب پیش برود، لازم است که محیط دهان خشک باشد. ساکشن می تواند در خشک کردن دهان بیمار بسیار کمک کننده باشد.
• بروز خون ریزی از لثه و دهان بیمار در حین درمان طبیعی است و وقتی دستگاه ساکشن در دهان بیمار باشد می تواند آن را از دهان بیرون بکشد.
• آبی که مته دندان پزشکی برای خنک کردن در دهان اسپری می کند نیز باید با ساکشن از دهان بیمار خارج شود.
• یک کاربرد ساکشن دندانپزشکی نیز به وجود آوردن دید بهتر برای دندان پزشک است.

معرفی انواع ساکشن دندانپزشکی

برای آگاهی از کاربرد ساکشن دندانپزشکی باید انواع آن را بشناسیم. ساکشن ها را از نظر نوع به سه دسته زیر تقسیم می کنند:  

• ساکشن آبی را با نامه بزاق کش نیز می شناسند. از این نوع ساکشن برای درمان های معمول دندان پزشکی و خارج کردن بزاق دهان بیمار استفاده می کنند. جایگاه این ساکشن روی یونیت دندان پزشکی و در بخش تابلت یا میز است. بخش های دیگر مثل پوار آب و هوا هم می توانند در این بخش قرار بگیرند. مصرف آب در این نوع ساکشن ها در مقایسه با دو نوع دیگر بالا است و در مجموع موجب هدر رفتن آب در طولانی مدت خواهد شد.
• ساکشن هوایی ساکشن با حجم بالا است. این نوع ساکشن هوا را در اطراف قسمتی که دندان پزشک روی آن کار می کند نگه می دارد و به این ترتیب همه مایعات، ترشحات و مواد جامد که در دهان بیمار جمع می شود بیرون می کشد. کارکرد آنها شبیه یک جارو برقی قوی است. این ساکشن می تواند همه مواد و ترشحات داخل دهان را بدون لمس دندان ها و فقط از راه مکیدن بیرون بیاورد. قدرت مکش آن ده تا پانزده برابر بیشتر از نوع آبی است. هوا در درون آن قدرتی معادل 150 تا 200 کیلومتر در ساعت دارد. همچنین، می تواند مواد زائد را از فاصله ده تا پانزده میلی متری جمع کند.
• ساکشن برقی از دو نوع دیگر جدیدتر و مدرن تر است. این دستگاه از نظر مصرف برق و قدرت مکش از دو مدل دیگر بهتر است. از امکانات این دستگاه می توان به فیوز، حسگر محافظتی، فیلتر ضد باکتری و کلید تخلیه اشاره کرد. کاربرد ساکشن دندانپزشکی برقی از بقیه ساکشن ها رایج تر است.

مزایای کاربرد ساکشن دندانپزشکی برقی

از مزایای کاربرد ساکشن دندانپزشکی برقی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• یکی از مزایای این ساکشن کم مصرف بودن آن است.
• قدرت مکندگی آن فوق العاده است.
• در هر موقعیت مکانی به آسانی قابل نصب است.
• ابعاد کوچکی دارد و خیلی ساده در کنار یونیت دندان پزشکی جای می گیرد.
• این دستگاه دارای کلید تخلیه دستی است. با این کار می توان دستگاه را تا پیش از پر شدن کامل تخلیه کرد.
• دارای فیلتر ضد باکتری است که مانع از ورود آلودگی به هوا می شود.
• مواد به صورت اتوماتیک در فاضلاب تخلیه می شوند.
• این دستگاه برای کار به آب نیازی ندارد.

کاربرد ساکشن دندانپزشکی مرطوب و خشک

کاربرد ساکشن دندانپزشکی خشک با مرطوب متفاوت است و هر کدام دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. در دستگاه نوع مرطوب جداکننده ای برای هوا و مایعات وجود ندارد و هر دو با هم به سیستم مکش انتقال می یابند. موتور مکنده در این نوع ساکشن به شکل خشک کار می کند، ولی یک جداکننده آب و هوا دارد. در این نوع هیچ مایعی به موتور دستگاه نخواهد رسید.

این سیستم از سیستم خشک مدرن تر و نگهداری آن نیز ساده تر است. کارکرد این دستگاه روی آسپیراسیون تمرکز دارد. بسیاری از مطب ها و کلینیک های دندان پزشکی سیستم مرطوب را به سیستم خشک ترجیح می دهند. یکی از معایب این سیستم را می توان موتور مکنده آن دانست که در همان سطح تجهیزات دندان پزشکی است و سیستم تخلیه هم باید در اتاق ماشین باشد.

علت استفاده دندانپزشکان از ساکشن جراحی هر چه باشد، انتخاب سیستم خشک و مرطوب باید با شناخت انجام شود. زیرا سیستم خشک به این علت با این نام شناخته می شود که جدا کردن مایعات و هوا با جداکننده های گریز از مرکز یا دیسک صورت می گیرد. همه مایعات در این سیستم به فاضلاب انتقال می یابند که به طور معمول در زیر مطب یا کلینیک قرار دارد. موقع جدا کردن مایعات به جداکننده و تخلیه نیاز نیست. ولی به دلیل این که تنها هوای خشک به سیستم مکنده می رسد، در اتاق کلینیک یا مطب لازم است که زهکشی انجام شود.   

مزایا و معایب سیستم خشک ساکشن دندان پزشکی

کاربرد ساکشن دندانپزشکی خشک ممکن است در مقایسه با سیستم مرطوب مزایای بیشتری داشته باشد. این مزایا عبارت اند از:

• سیستم خشک از سیستم مرطوب ارزان تر است.
• می تواند کارکرد 300 لیتر در دقیقه برای هر کانول فشار خلأ را از خود نشان دهد.
• در سیستم خشک به سیستم تخلیه در اتاق ماشین نیاز نیست.
• موتور این دستگاه را می توان در سطح بالاتری از بقیه تجهیزات قرار داد.

از معایب این سیستم می توان به این مورد اشاره کرد که این سیستم بیشتر از سیستم مرطوب به تعمیر و نگه داری نیاز دارد. در جایی که این سیستم وجود داشته باشد به تخلیه در مطب نیاز است.

انواع دیگر ساکشن دندان پزشکی

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره کاربرد ساکشن دندانپزشکی باید درباره انواع ساکشن که بر طبق ثابت بودن تقسیم بندی می شوند هم آگاهی به دست آورد. ساکشن ها بر اساس ثابت بودن یا نبودن به دو دسته سیستم ثابت و سیستم پرتابل تقسیم می شوند.  

سیستم ثابت را سانترال یا مرکزی هم می نامند. این دستگاه ها قابلیت حمل و نقل ندارند و وزن آنها نیز بالا است. آنها به طور معمول در یک محل به صورت ثابت می مانند. می توان آنها را در محلی مثل دیوار یا سقف نصب کرد. اما سیستم پرتابل را می توان جا به جا کرد. شاید بتوان مهم ترین تفاوت آن با سیستم ثابت را قابل حمل بودن آن دانست. این دستگاه ها باتری قابل شارژ دارند و وزن آنها نیز کمتر است و سبک تر از نوع ثابت هستند.

بعضی از انواع ساکشن پرتابل دارای کاتتر، مخزن و لوله های یک بار مصرف هستند. در برخی مواقع از این نوع به عنوان یدکی استفاده می شود. وقتی برق قطع می شود و نمی توان از انواع ثابت کرد، می توان آن را جایگزین کرد.

کارکرد انواع سر ساکشن در دندانپزشکی

برای استفاده و کاربرد ساکشن دندانپزشکی باید سر ساکشن وجود داشته باشد. سر ساکشن ها دارای انواع مختلفی هستند که از آن جمله انواع سر ساکشن می توان به سر ساکشن فلزی، سر ساکشن مستقیم و سر ساکشن دارای انحنا اشاره کرد. نوع دیگر سر ساکشن هم یک بار مصرف است که نمی توان آن را بعد از استفاده استریل کرد و باید دور انداخته شود. 

سخن پایانی

کاربرد ساکشن دندانپزشکی و شناسایی انواع آن برای همه دندان پزشک ها و متخصصان مهم است. این ساکشن ها به چند نوع آبی، هوایی و برقی تقسیم می شوند. اما در کل سیستم این دستگاه ها دارای دو سیستم خشک و مرطوب است که هر کدام دارای معایب و مزایایی هستند. نگهداری و تمیز کردن این دستگاه بسیار مهم است و برای این که از ایجاد بوی بد در آن پیشگیری شود، باید از مواد ضد عفونی کننده در آن به کار برده شود. در انتخاب دستگاه ساکشن در مطب یا کلینیک دندان پزشکی باید به مسائل مهمی توجه شود و بهتر است که به افراد متخصص و با تجربه در این حوزه مراجعه شود.