ابزارهای دندانپزشکی از جمله ابزارهایی هستند که برای استفاده جهت درمان باید استریل و تمیز شوند. شاید برخی از بیماران توجهی به فرآیند استریل کردن تجهیزات دندانپزشکی نداشته باشند و تصور کنند که تجهیزات فقط با یک محلول ضد عفونی کننده، ضد عفونی می شوند. ولی فرآیند استریل کردن برای جلوگیری از انتقال بیماری از بیمار به بیماری و از بیمار به پزشک ضروری است. اتوکلاو دندانپزشکی یکی از مهم ترین ابزارهایی است که باید در هر مطب دندانپزشکی وجود داشته باشد. در ادامه این مقاله قصد داریم در رابطه با این دستگاه جهت استریل کردن تجهیزات دندانپزشکی، صحبت کنیم.
اتوکلاو دندانپزشکی چیست؟
اتوکلاو دندانپزشکی یک نوع ماشین است که به طور خاص برای تمیز کردن و استریل کردن تجهیزات دندانپزشکی با گرمای بسیار شدید، بخار و فشار بالا مورد استفاده قرار می گیرد. اتوکلاو دندانپزشکی می تواند تمامی میکروارگانیسم های مضری که بر روی ابزارهای دندانپزشکی مانده اند را از بین ببرد.
دستگاه اتوکلاو دندانپزشکی چیست؟
هر مطب دندانپزشکی نسبت به جان دندانپزشک و بیماران وظایفی را بر عهده دارد. لازم است که دندانپزشکان و دستیاران، با روش های مناسبی اقدام به استریل کردن فضای مطب دندانپزشکی و حتی ابزارهای دندانپزشکی نمایند. ابزارهایی که برای ترمیم، معاینه و درمان دندان مورد استفاده قرار می گیرند، به سه دسته بحرانی، نیمه بحرانی و غیر بحرانی تقسیم بندی می شوند. روش استریل کردن در دو دسته از ابزارهای بحرانی و نیمه بحرانی باید به صورت اصولی تر و با بخار اشباع انجام شود.
اتوکلاو دندانپزشکی دستگاهی است که جهت استریل کردن تجهیزات بحرانی و نیمه بحرانی دندانپزشکی مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه دارای عملکرد بسیار خوبی بوده و عمدتا می تواند در یک مدت زمان کوتاه، تمامی میکروارگانیسم های مضر را از بین ببرد.
با اتوکلاو دندانپزشکی، تمامی ویروس ها، کپک ها، قارچ ها، باکتری ها و هر نوع میکروب زنده ای که بر روی سطح ابزارهای دندانپزشکی نشسته اند، از بین می روند. به وسیله استفاده از ماشین اتوکلاو، ابزارهای دندانپزشکی برای استفاده مجدد در بیمار بعدی، آماده می شوند.
اتوکلاو دندانپزشکی چگونه کار می کند؟
دستگاه اتوکلاو دندانپزشکی یکی از بهترین دستگاه هایی است که می تواند برای استریل کردن تجهیزات دندانپزشکی مورد استفاده قرار گیرد. این دستگاه بر پایه بخار اشباع و فشار بالا کار می کند. میزان دمای بخار موجود در اتوکلاو به بیش از 130 درجه سانتی گراد می رسد.
دستگاه اتوکلاو با ارسال بخار بسیار داغ به تجهیزات دندانپزشکی، باعث حذف تمامی میکروارگانیسم های مضر از تجهیزات دندانپزشکی می شود. لازم به توضیح است که قبل از استفاده از اتوکلاو، ابتدا تمامی ابزارها با آب شسته و تمیز می شوند. در صورت وجود لکه های خون، بزاق و … بر روی تجهیزات دندانپزشکی، ابتدا لازم است که تجهیزات شسته شوند، سپس در اتوکلاو قرار داده شوند.
در مرحله شستشوی اولیه ابزارهای دندانپزشکی، بسیاری از آلودگی ها، خون، بزاق دهان و … از روی ابزارهای دندانپزشکی پاک می شوند. اما بدیهی است که شستشو با آب برای ضد عفونی و استریل کردن تجهیزات دندانپزشکی کافی نیست. زیرا با این کار، فقط آلودگی های سطحی و ظاهری از بین می روند و آب امکان از بین بردن ویروس ها و کلیه میکروارگانیسم های مضر را از روی تجهیزات دندانپزشکی ندارد.
اساس کار یک اتوکلاو دندانپزشکی، بخاری است که در آن وجود دارد. بخار به عنوان یکی از موثرترین مراحل استریل کردن تجهیزات دندانپزشکی در دستگاه اتوکلاو شناخته می شود. با توجه به اینکه بخار دارای انرژی بیشتری نسبت به آب جوش می باشد، می تواند به راحتی به بخش های مختلف دستگاه نفوذ پیدا کند و تمامی ابزارها را تمیز و ضد عفونی کند. بنابراین، کار اتوکلاو تولید بخار و استریل کردن تجهیزات دندانپزشکی با بخار اشباع و با انرژی بالا است.
رطوبت موجود در یک دستگاه اتوکلاو دندانپزشکی؛ رطوبت مضر است یا مفید؟
به هر حال هر جایی که حرف از بخار می شود، ممکن است رطوبت هم وجود داشته باشد. رطوبت در اتوکلاو دندانپزشکی، یکی از مهم ترین فاکتورها است که باید به آن توجه داشته باشیم. رطوبت اتوکلاو دندانپزشکی باید حد مشخصی داشته باشد. رطوبت اضافی یک اتوکلاو دندانپزشکی باعث دیر خشک شدن ابزارهایی می شوند که در دستگاه اتوکلاو قرار داده شده اند.
رطوبت هم در یک دستگاه نیز باعث طولانی تر شدن زمان از بین بردن باکتری ها از روی تجهیزات دندانپزشکی می شود. بهتر است که رطوبت یک دستگاه اتوکلاو دندانپزشکی استاندارد، حدود 3 درصد باشد تا هم زمان خشک شدن تجهیزات دندانپزشکی کوتاه شود و هم مدت زمان از بین رفتن باکتری ها کاهش پیدا کند.
پس از استفاده از اتوکلاو دندانپزشکی چه کارهایی انجام می شوند؟
دستگاه اتوکلاو دندانپزشکی کار خود را برای استریل کردن تجهیزات دندانپزشکی به درستی انجام می شود. کار این دستگاه به دو بخش اصلی، استریل کردن با بخار و خشک کردن تقسیم بندی می شود. در صورتی که مرحله خشک کردن تجهیزات دندانپزشکی به درستی انجام شود، نیاز است که دستیاران دندانپزشک مراحل بسته بندی تجهیزات دندانپزشکی را انجام دهند.
برای بسته بندی تجهیزات دندانپزشکی پس از خارج شدن از دستگاه اتوکلاو، ابتدا می بایست اطمینان حاصل کنید که تجهیزات دندانپزشکی خشک شده اند. مرطوب بودن تجهیزات دندانپزشکی در بسته بندی، باعث ایجاد مشکل خواهد شد. پس از خشک شدن تجهیزات دندانپزشکی، می بایست به صورت تک به تک تجهیزات دندانپزشکی را بسته بندی کرد تا دوباره مورد استفاده قرار گیرند. پس از استفاده مجدد تجهیزات دندانپزشکی مانند اینسترومنت ها، نوبت به آن رسیده که دوباره تمامی این فرآیندها برای استریل کردن انجام شوند.
نکات مهم برای استفاده از اتوکلاو در مطب دندانپزشکی
برای اینکه دستگاه اتوکلاو دندانپزشکی را به صورت صحیح مورد استفاده قرار دهید، لازم است که به یک سری نکات مهم توجه داشته باشید. در ادامه مقاله نکات مهم جهت استفاده از اتوکلاو در مطب دندانپزشکی را ذکر می کنیم.
- بهتر است قبل از شروع قرار دادن تجهیزات دندانپزشکی در اتوکلاو، از ابزارهای ایمنی شخصی استفاده کنید. در صورت نیاز دستکش بپوشید، عینک بزنید و ادامه کار را انجام دهید.
- قبل از قرار دادن تجهیزات دندانپزشکی در اتوکلاو، باید مطمئن شوید که تمامی ابزارها قابلیت تحمل حرارت بالا را دارند.
- قبل از اینکه ابزارها را در اتوکلاو دندانپزشکی قرار دهید، ابتدا آن ها را تمیز کنید. برای این کار می توانید از آب و صابون برای تمیز کردن سطوح ابزارها استفاده کنید. حتما از آب گرم استفاده کنید تا آلودگی ها از روی سطوح ابزارها پاک شوند. در صورت نیاز می توانید ابزارهایی که با بافت و مایعات دهان تماس داشته اند را با محلول های ضد عفونی کننده تمیز کنید.
- پس از تمیز کردن تمامی ابزارها، آن ها را خشک کنید و سپس، با بسته بندی های مناسب آن ها را در دستگاه اتوکلاو قرار دهید.
- حتما نشانگرهای نواری را در داخل یا خارج کیسه های بسته بندی شده قرار دهید. این کار مشخص می کند که تجهیزات دندانپزشکی شما استریل شده اند یا خیر!
- از قرار دادن تجهیزات دندانپزشکی به صورت نزدیک به هم در اتوکلاو خودداری کنید. تجهیزات باید به گونه ای در کنار هم قرار داده بشوند که امکان عبور بخار و گرما از میان آن ها وجود داشته باشد.
- زمان اتوکلاو را بسته به نوع وسایل و تجهیزات دندانپزشکی که در اتوکلاو قرار دارند، تنظیم کنید.
- هرگز پس از اتمام زمان اتوکلاو، آن را با فشار باز نکنید. اجازه دهید که فشار دستگاه به حالت نرمال باز گردد، سپس اقدام به باز کردن درب اتوکلاو نمایید.
- در مراحل آخر، نیاز است که مجددا دستکش و روپوش خود را بپوشید و عینک نیز بزنید. حالا نوبت به آن رسیده که تک تک بسته بندی ها را از اتوکلاو خارج کنید.
- بهتر است که از دستکش های مقاوم به حرارت استفاده کنید تا دست های شما نسوزند.
بهترین برند اتوکلاو در کشور ایران
اتوکلاو دندانپزشکی در ایران به صورت وارداتی و یا تولید شده در ایران به فروش می رود. کیفیت اکثر اتوکلاوهای وارداتی و تولید شده در کشور ایران مشابه هستند. با این حال، بهتر است که قبل از خرید اتوکلاو ایرانی یا خارجی، بیشتر به کیفیت و آپشن های موجود در دستگاه اتوکلاو توجه داشته باشید.
برندهای بسیار متنوعی وجود دارند که اقدام به تولید اتوکلاو دندانپزشکی با کیفیت می کنند، که از جمله این موارد می توان به اتوکلاو FTZ و اتوکلاو اشترن وبر اشاره کرد.
تعداد برنامه های اتوکلاو، فضای داخلی اتوکلاو، ظرفیت اتوکلاو، خدمات پس از فروش و گارانتی از جمله معیارهایی هستند که باید در هنگام خرید اتوکلاو دندانپزشکی به آن ها توجه داشته باشید.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم در رابطه با اتوکلاو دندانپزشکی و جزئیات آن صحبت کنیم تا به طور دقیق بدانید که انوکلاو دندانپزشکی چیست. طبق این مقاله متوجه شدیم که عملکرد اتوکلاو دندانپزشکی چگونه است؟ نحوه کار با اتوکلاو دندانپزشکی و نکاتی که باید در هنگام قرار دادن تجهیزات دندانپزشکی در اتوکلاو به آن ها توجه داشته باشید را نیز ذکر کردیم.
بنابراین، اگر تا به حال آشنایی کامل با اتوکلاو دندانپزشکی نداشتید، قطعا با خواندن این مقاله می توانید متوجه عملکرد این دستگاه حیاتی باشید. هر یک از مطب های دندانپزشکی به منظور حفظ ایمنی میان کارکنان، بیماران و دندانپزشکان باید دارای یک دستگاه اتوکلاو با کیفیت باشند.